اهمیت کربن‌زدایی و نقش همکاری مشتری در سیستم های تاسیساتی دانفوس
کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای (کربن‌زدایی) دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. این تغییر بزرگ نیازمند مشارکت فعال در کل زنجیره ارزش است. از استخراج مواد اولیه گرفته تا دفع نهایی محصول، هر مرحله ردپای کربنی از خود به جای می‌گذارد. در حالی که تولیدکنندگان اغلب تمرکز خود را بر بهینه‌سازی عملیات داخلی و کارخانجات خود معطوف می‌کنند، اهمیت همکاری با مشتریان (از توزیع‌کنندگان و خرده‌فروشان تا مصرف‌کننده نهایی) برای دستیابی به اهداف جاه‌طلبانه آب و هوایی به طور فزاینده‌ای آشکار شده است.
صنایع غذایی و نوشیدنی، به دلیل ماهیت زنجیره تأمین پیچیده و نیاز به زیرساخت‌های نگهداری انرژی‌بر (مانند سردخانه‌ها)، پتانسیل عظیمی برای کاهش کربن از طریق همکاری‌های مشترک دارند. این مقاله به بررسی استراتژی‌های موفقیت‌آمیز کارخانه آبجوسازی Gulpener در هلند می‌پردازد که چگونه از طریق تعامل مستقیم و مشترک با شرکای تجاری خود، توانسته است ردپای کربن خود را به طور چشمگیری کاهش دهد و یک مدل جدید برای همکاری‌های تجاری پایدار ارائه دهد.
بخش اول: Gulpener؛ پیشگام پایداری در صنعت آبمیوه
کارخانه آب میوه سازی Gulpener که در قلب منطقه لیمپورخ هلند واقع شده است، مدت‌هاست که خود را به عنوان یک رهبر در زمینه پایداری معرفی کرده است. برخلاف بسیاری از رقبای سنتی، تعهد Gulpener فراتر از استفاده از مواد اولیه ارگانیک و مسئولیت اجتماعی شرکتی (CSR) استاندارد است؛ آن‌ها به دنبال دستیابی به عملیات کاملاً کربن‌خنثی (Carbon Neutral) هستند، مفهومی که نیازمند سنجش و مدیریت انتشار کربن در تمام حوزه‌های نفوذ خود است.
این جاه‌طلبی بلندپروازانه، آن‌ها را ملزم به بازنگری در تمام روابط تجاری خود کرده است. Gulpener به این نتیجه رسید که اگرچه کنترل مستقیم بر مصرف انرژی در فروشگاه‌های خرده‌فروشی یا کامیون‌های حمل و نقل شخص ثالث وجود ندارد، اما با ارائه مشوق‌ها، ابزارها و دانش، می‌توان این بخش‌ها را نیز در مسیر کربن‌زدایی هدایت کرد. تمرکز آن‌ها بر مشتریان، نه به عنوان صرفاً خریداران محصول، بلکه به عنوان نقاط پایانی زنجیره مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی، نقطه تمایز اصلی است.
اهداف کربن‌خنثی در Gulpener:
هدف اصلی Gulpener دستیابی به خالص صفر انتشار کربن (Net-Zero) تا سال ۲۰۳۰ است. این هدف تنها از طریق کاهش انتشار در دامنه ۱ و ۲ (عملیات مستقیم و انرژی خریداری شده) قابل دستیابی نیست، بلکه نیازمند مدیریت فعال انتشار در دامنه ۳ (زنجیره ارزش، از جمله توزیع و استفاده مشتری) است. از آنجا که بخش عمده‌ای از مصرف انرژی و انتشار در زنجیره ارزش پس از خروج محصول از کارخانه رخ می‌دهد، همکاری با مشتریان به یک الزام استراتژیک تبدیل شد.
بخش دوم: استراتژی همکاری مشترک برای کربن‌زدایی
Gulpener درک می‌کند که کربن‌زدایی یک‌جانبه نیست و نمی‌تواند با دیکته کردن مقررات از بالا به پایین انجام شود. استراتژی آن‌ها مبتنی بر ایجاد یک "اکوسیستم مشارکتی" است
که در آن هم ریسک و هم پاداش کاهش کربن بین تولیدکننده و شرکای تجاری تقسیم می‌شود. این استراتژی بر سه رکن اصلی استوار است: آموزش، بهینه‌سازی انرژی در محل مشتری، و همسویی لجستیکی.
۱. آموزش و آگاهی‌بخشی: قدرت شفافیت داده‌ها
اولین و حیاتی‌ترین گام، شفاف‌سازی تأثیر کربن است. بسیاری از مشاغل کوچک و متوسط (SMEs) در بخش خدمات غذایی از میزان دقیق ردپای کربن عملیات خود آگاهی ندارند.
- ابزارهای محاسبه کربن
- مدل‌سازی تأثیر
۲. انرژی در محل مشتری: بهینه‌سازی مصرف سردخانه
مصرف انرژی برای حفظ دمای ایده‌آل نوشیدنی‌ها، که نیاز به دماهای پایین دارد، یکی از بزرگترین منابع انتشار کربن در بخش خدمات غذایی است.
مشاوره‌های بهره‌وری انرژی
سرمایه‌گذاری مشترک (Co-Investment)
۳. زنجیره تأمین سبز: همسویی لجستیکی
بخش قابل توجهی از انتشار کربن در مرحله توزیع رخ می‌دهد. Gulpener با تشویق مشتریان به پذیرش روش‌های لجستیکی کارآمدتر، به طور مستقیم این انتشار را هدف قرار می‌دهد
سیستم‌های حمل و نقل "پشت به پشت" (Back-to-Back)
تشویق به سفارشات با حجم بالا و کمتر
بخش سوم: اقدامات کلیدی کربن‌زدایی در همکاری با مشتری
مشارکت Gulpener با مشتریان بر چهار محور عملیاتی متمرکز است که هر یک هدف مشخصی در کاهش انتشار کربن دارند. این اقدامات از سطح تولید تا مصرف نهایی را پوشش می‌دهند.
۱. حمل و نقل بهینه‌شده (Logistics) و کربن حمل و نقل
حمل و نقل مسئول درصد قابل توجهی از انتشار کلی زنجیره تأمین است. Gulpener رویکردی چندلایه را برای مدیریت این بخش اتخاذ کرده است:
انتقال به ناوگان کم‌کربن
حداکثرسازی حجم (Load Factor Optimization)
الزام به گزارش‌دهی انرژی
۲. مدیریت ضایعات آبمیوه
یکی از منابع بزرگ آلودگی و انتشار کربن در بخش خدمات غذایی، دور ریختن محصولات تاریخ مصرف گذشته یا نامطلوب است که اغلب به دفن زباله یا تصفیه فاضلاب پرانرژی منجر می‌شود.
برنامه جمع‌آوری حلقه بسته
تبدیل به انرژی زیستی (Biogas)
۳. انتخاب بسته‌بندی و اقتصاد چرخشی
تمرکز اصلی Gulpener بر تشویق مشتریان به استفاده از سیستم‌های چندبار مصرف است، که به طور چشمگیری نیاز به انرژی اولیه برای تولید بسته‌بندی جدید را کاهش می‌دهد.
ترویج بطری‌های برگشت‌پذیر (Returnable Bottles)
سیستم منطقه‌ای شستشو
بخش چهارم: نتایج و تأثیرات مشترک
این رویکرد مشارکتی و متمرکز بر مشتری، نتایج قابل اندازه‌گیری و تأثیرات مثبتی را در کل اکوسیستم Gulpener به همراه داشته است.
نتایج کمی
کاهش انتشار کربن در زنجیره توزیع: در طول سه سال اجرای برنامه "شریک سبز"، Gulpener توانست کاهش ۱۵ درصدی در انتشار کربن گزارش شده در بخش توزیع (دامنه ۳) را ثبت کند. این کاهش عمدتاً ناشی از بهینه‌سازی مسیرها و استفاده از وسایل نقلیه کم‌کربن توسط شرکای حمل و نقل بود.
افزایش نرخ بازیافت بطری: نرخ بازگشت و استفاده مجدد از بطری‌ها در بین شرکای اصلی (رستوران‌ها و بارهایی که به طور مستقیم با Gulpener قرارداد دارند) به بیش از ۹۲٪ افزایش یافت، که نشان‌دهنده پذیرش موفقیت‌آمیز مدل اقتصاد چرخشی توسط مشتریان است.
تأثیرات کیفی و برندسازی
برندسازی مثبت برای مشتریان: این مشارکت به مشتریان Gulpener (رستوران‌ها و کافه‌ها) امکان می‌دهد تا به مصرف‌کنندگان نهایی بگویند که آب میوه سرو شده با کمترین تأثیر کربنی ممکن تولید و توزیع شده است. این یک مزیت رقابتی مستقیم در بازار هلند که به شدت به پایداری اهمیت می‌دهد، ایجاد کرده است.
افزایش وفاداری شرکا: مشتریان احساس مالکیت بیشتری نسبت به اهداف پایداری پیدا کردند، زیرا در فرآیند کاهش کربن سهیم بودند. این امر باعث کاهش نرخ ترک مشتری (Churn Rate) در بخش‌های کلیدی شده است.
کاهش هزینه‌های عملیاتی مشتریان: به طور متوسط، مشتریانی که توصیه‌های بهره‌وری انرژی را پیاده‌سازی کردند، شاهد کاهش بین ۱۰ تا ۲۰ درصدی در قبوض برق مربوط به سردخانه‌های خود بودند، که این امر انگیزه اقتصادی محکمی برای ادامه همکاری فراهم کرد.
بخش پنجم: چارچوب‌های نظری و ابزارهای سنجش کربن در همکاری
برای موفقیت در این رویکرد مشارکتی، Gulpener باید مدل‌های نظری پایداری و ابزارهای سنجش دقیق را به کار می‌برد تا اطمینان حاصل کند که تلاش‌های مشترک، قابل اندازه‌گیری و تأیید باشند.
۱. استفاده از چارچوب GHG Protocol (دامنه ۳)
موفقیت Gulpener در همکاری با مشتریان به طور مستقیم با نحوه مدیریت دامنه ۳ (Scope 3 Emissions) در چارچوب گزارش‌دهی گازهای گلخانه‌ای (GHG Protocol) گره خورده است.
دامنه ۳، دسته ۴ (حمل و نقل و توزیع خریداری شده): این دسته بخش بزرگی از کاهش ۱۵ درصدی را تشکیل داد. Gulpener با دریافت داده‌های پیمایشی و نوع سوخت از شرکت‌های حمل و نقل، توانست ضریب انتشار خاصی را برای هر سفارش تعیین کند، که این امر شفافیت را برای گزارش‌دهی داخلی مشتریان تسهیل کرد.
دامنه ۳، دسته ۱۱ (استفاده از محصولات فروخته شده): این دسته شامل انرژی مصرفی برای خنک‌سازی محصولات Gulpener در محل مشتری است.
۲. مدل‌سازی اقتصاد چرخشی (Circular Economy Modeling)
همکاری در زمینه بسته‌بندی مستلزم تغییر از یک مدل خطی "بگیر-بساز-دفع کن" به مدل چرخشی است. Gulpener از شاخص‌های چرخشی برای ارزیابی موفقیت این تغییر در میان مشتریان استفاده کرد:
نرخ بازگشت سرمایه
سود کربنی
۳. چالش‌ها و روش‌های غلبه بر اصطکاک در زنجیره تأمین
اجرای چنین برنامه جامع نیازمند غلبه بر مقاومت در برابر تغییر، به ویژه در میان خرده‌فروشان سنتی بود:
مسئله فضای ذخیره‌سازی
هزینه سرمایه‌گذاری اولیه
بخش ششم: نگاه به آینده؛ اتوماسیون و هوش مصنوعی در همکاری با مشتری
برای حفظ شتاب در کربن‌زدایی، Gulpener در حال کاوش در مرحله بعدی همکاری با مشتریان است که بر اتوماسیون و پیش‌بینی متمرکز است.
۱. یخچال‌های هوشمند (Smart Refrigeration Integration)
مرحله بعدی، نصب حسگرهایی در یخچال‌های کلیدی مشتریان است که به طور مداوم پارامترهایی مانند دمای داخلی، دفعات باز و بسته شدن درب، و بازدهی کمپرسور را پایش می‌کنند.
هشدار پیشگیرانه
بهینه‌سازی بر اساس تقاضا
۲. پلتفرم مشترک داده‌های پایداری
Gulpener قصد دارد یک پلتفرم بلاک‌چین (Blockchain) ایجاد کند که در آن تمامی داده‌های مربوط به کاهش کربن (از خرید مواد اولیه تا تحویل نهایی به بار) به صورت غیرقابل تغییر ثبت شود.
قابلیت تأیید
نتیجه‌گیری نهایی: کربن‌زدایی به عنوان مزیت رقابتی مشترک
داستان Gulpener فراتر از یک مطالعه موردی موفقیت در پایداری کارخانه آب میوه سازی است؛ این یک الگوی عملی برای نحوه تعامل تولیدکنندگان با بازار در عصر تغییرات اقلیمی است. با درک اینکه کربن‌زدایی یک فرآیند "نهایی خط تولید" نیست، بلکه یک شبکه مشارکتی است، Gulpener توانست انتشار گازهای گلخانه‌ای را در مناطقی کاهش دهد که به طور سنتی خارج از کنترل مستقیم آن بودند.
از طریق آموزش شفاف، سرمایه‌گذاری مشترک در زیرساخت‌های انرژی، و همسویی لجستیکی، Gulpener مزیت رقابتی مشترکی ایجاد کرده است: یک محصول با کیفیت بالا که با پایین‌ترین ردپای کربنی ممکن در بازار عرضه می‌شود. این رویکرد، صنعتی را در جهت اقتصاد چرخشی و کم‌کربن هدایت می‌کند، جایی که موفقیت مالی و پایداری زیست‌محیطی به طور جدایی‌ناپذیری در هم تنیده‌اند.
مشهد دانفوس توزیع کننده محصولات دانفوس و مجری پروژه های اتوماسیون صنعتی و تاسیسات مکانیکال دانفوس می باشد .